ได้รับอนุญาตให้ตั้งวัดเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม พ.ศ. 2540 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ 29 กันยายน พ.ศ. 2543 มีพระเทพวชิรญาณโสภณ วิ. ( เยื้อน ขันติพโล ) เป็นเจ้าอาวาส  สังกัดนิกายธรรมยุต  สภาพแวดล้อมเป็นป่า และภูเขาล้อมรอบ อุดมสมบูรณ์ไปด้วยพันธุ์ไม้นานาชนิด สมุนไพรหายาก รวมทั้งสัตว์ป่า เช่น นกเงือก ค่างเทาหน้าดำ เก้ง กระจง อีเห็น ฯลฯ และเป็นแหล่งกำเนิดต้นน้ำลำธาร เพื่อนำน้ำที่กักเก็บไว้ในอ่างเก็บน้ำบ้านจรัส มาใช้เพื่อการเกษตรสำหรับเกษตรกร เป็นสถานที่ที่มีทัศนียภาพที่งดงาม สภาพแวดล้อมเงียบสงบร่มเย็น เหมาะกับการศึกษาปฏิบัติธรรม และท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่สำคัญอย่างยิ่ง

  สถานที่สำคัญภายในวัด  พระพุทธบารมีสยามบุรีพิทักษ์ (พระนาคปรก) ผาพระภูศาลา (ผานางคอย) เจดีย์น้ำซับ (ทรัพย์) น้ำตกไตรคีรี พระพุทธเมตตาจำลองจากพุทธคยา หน้าตักกว้าง ๑๐ เมตร (ประดิษฐานที่ลาน ฮ.) รอยพระพุทธบาทจำลอง พระพุทธหลวงพ่อทันใจ (บริเวณผาพระภูศาลา) พระโพธิสัตย์กวนอิมหินหยกขาวแกะสลักใหญ่ที่สุดในอีสานใต้ (บริเวณผาพระภูศาลา) อุโบสถ หลวงพ่อพุทธโสธร  พระอริยะเจดีย์ อุโมงค์พญานาค ความยาว 230 เมตร (ใหญ่ที่สุดในโลก) กำแพงคอนกรีตล้อมพื้นที่ป่า ความยาว 28 กิโลเมตร

     พ.ศ.   2536  กรมป่าไม้ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์  มีมติคณะรัฐมนตรี  อนุมัติให้ใช้ประโยชน์ในพื้นที่ป่าเพื่อสร้างเป็นวัด และกองกำลังสุรนารีได้ดำเนินโครงการส่งเสริมพระพุทธศาสนาเพื่ออนุรักษ์ป่าไม้ และพัฒนาพุทธอุทยาน จำนวน 10,865 ไร่

     พ.ศ.   2547      ได้รับคัดเลือกให้เป็นสำนักปฏิบัติธรรมจังหวัดสุรินทร์ แห่งที่ 3 (ธรรมยุต)

     พ.ศ.   2557 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงรับพื้นที่โครงการพุทธอุทยานวัดเขาศาลาอตุลฐานะจาโร ไว้ในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

     พ.ศ.   2560 มอบกำแพงคอนกรีตล้อมผืนที่ป่าแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9    

ที่มาของชื่อ “วัดเขาศาลาอตุลฐานะจาโร”  คำอ่าน  (วัด-เขา-ศา-ลา-อะ-ตุ-ละ-ฐา-นะ-จา-โร)

เขาศาลา  คือ ชื่อสถานที่ดั้งเดิมที่ชุมชนเรียกขานพื้นที่ป่าและภูเขาที่ตั้งวัด

อตุละ   คือ  ฉายาของหลวงปู่ดูลย์  อตุโล (เพื่อยกย่องบูชาคุณอาจารย์)

ฐานะจาโร  คือนามสกุลของ พล.อ.เชษฐา  ฐานะจาโร (เพื่อยกย่องมหาอุบาสก

ผู้ให้การสนับสนุนกิจกรรมของวัด)