สุสานช้าง
ที่ตั้ง : ต.กระโพ อ.ท่าตูม จ.สุรินทร์ 32120
เปิด : ทำการ ทุกวัน
สอบถามข้อมูล : ททท. สำนักงานสุรินทร์ โทร. 0 4451 4447-8
เดิมก่อนที่จะมาเป็น “สุสานช้าง” ดร.พระครูสมุห์หาญ ปัญญาธโร หรือ “หลวงพ่อหาญ ปัญญาธโร” เจ้าอาวาสวัดป่าอาเจียง ศิษย์พุทธาคม “ปู่หงษ์-ปู่ฤทธิ์” ผู้สืบทอดตำราชาวกูย(กวย)โบราณ ท่าน ได้นิมิตรเห็นช้างที่เคยเลี้ยง ว่าเค้าอยากจะกลับมาอยู่ร่วมกันกับท่าน จึงได้ริเริ่มสร้างสุสานช้างขึ้นมา และมีการเก็บประวัติช้างแต่ละเชือกเอาไว้อย่างครบถ้วน เพราะแต่เดิมช้างตายที่ไหน ก็ฝังที่นั่นตามอัตภาพ เพราะคนไม่สามารถแบกหามช้างได้ และเมื่อช้างตายฝังแล้ว อย่างน้อยประมาณ 5 ปี ผ่านการผุพังย่อยสลาย ก็จะมีการขุดกระดูกขึ้นมาทำบุญได้ ซึ่งสามารถทำได้ 2 ลักษณะ คือ เผา หรือ เก็บเข้าสุสานช้าง หลวงพ่ออนุญาตให้เก็บไว้ได้ไม่อยากให้เผา ให้เก็บไว้ที่สุสาน เป็นดังสัญญลักษณ์ ของความเป็นหมู่บ้านเลี้ยงช้าง ถือเป็นการอนุรักษ์ หรือ เป็นการกตัญญูรู้คุณของช้าง ว่าเป็นหนึ่งในนักรบไทย ที่ต่อสู้เพื่อบ้านเมืองมาตั้งแต่อดีต และได้ออกแบบหมวกนักรบโบราณประดับไว้ด้านบนสุสานช้างแต่ละเชือก อีกทั้งเป็นการบอกถึงประวัติศาสตร์ชาติพันธ์ความเป็นคน ว่าเรา “คือชาวกวยเลี้ยงช้าง”
“สุสานช้าง” วัดป่าอาเจียง สุสานช้างหนึ่งเดียวของสุรินทร์ สถานที่รวบรวมกระดูกช้างที่ล้มตาย จากในหลายพื้นที่ มากกว่าร้อยเชือก เพื่อให้ชนรุ่นหลังได้ตระหนัก และสร้างจิตสำนึกให้ความสำคัญกับช้างไทย ในเชิงพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ในหมู่บ้านคนเลี้ยงช้างบ้านหนองบัว นับเป็นชุมชนดั้งเดิม ชุมชนแรกในระแวกนี้ที่มีการเลี้ยงช้าง วีถีของคนในชุมชนจึงผูกพันธ์ และเกี่ยวพันกับช้างมาก สมัยก่อนจะมีการออกไปคล้องช้างหรือไปจับช้างป่า มาเลี้ยง พอจำนวนมากขึ้น ชาวบ้านจึงเริ่มคิดที่จะฝึกฝนช้าง ให้เกิดประโยชน์ช่วยเหลืองานชุมชน ทั้งบ้าน งานแสดง นานวันจึงเป็นความผูกพันธ์ที่ก่อเกิดระหว่างคนกับช้าง
วันที่ 13 มีนาคมของทุกปี จะมีพิธีทำบุญบวงสรวงให้กับวิญญาณช้าง มีเครื่องบูชา อาทิ หัวหมู ไก่ ต้นกล้วย อ้อย ฯ เพื่ออุทิศให้ช้างที่ตายไปแล้วได้รับส่วนบุญ โดยจะมีหมอช้างชาวส่วย เรียกว่า หมอสะดำ มาทำพิธีด้วยเป็นการรำลึกถึงควาญช้างในอดีต การคล้องช้างในอดีต ว่ามีพิธีกรรมอย่างไรบ้าง เพื่อให้ชนรุ่นหลังได้เรียนรู้พิธีกรรมต่างๆ ที่เกี่ยวกับช้างทั้งในอดีตและปัจจุบัน นอกจากนี้ภายในวัดยังมีกลุ่มทอผ้าไหมชาวกูย ศาลาเอราวัณ และยังเป็นแหล่งรวบรวมความรู้และประวัติศาสตร์เกี่ยวกับชาวกูย การเลี้ยงช้าง และช้างลักษณะต่างๆ รวมไปถึงให้ชาวพุทธได้ประกอบพิธีกรรมทางศาสนาที่เกี่ยวกับช้างด้วย